ANTIČKO DOBA

Neolitska naselja zemljoradnika i ribara koja datiraju između 3000. i 2000. godine pre naše ere, arheološki su utvrđena na Gornjem gradu Beogradske tvrđave, na Senjaku, Čukarici, Banjici, Gardoškom bregu u Zemunu i na više drugih mesta u okolini Beograda i Zemuna. Ređi su nalazi iz metalnog doba koji prethode pojavi prvih etničkih grupa na ovom tlu kada se, posle 800. godine pre naše ere, ovde javljaju ilirska plemena kasnije potiskivana doseljavanjem Kelta (od kraja IV i početka III veka pre naše ere). Arheološki nalazi potvrđuju prisustvo keltskog plemena Skordiska od kojih potiču i najstarija imena praistorijskih naselja Singidunum i Taurunum. Rimljani su na samom početku naše ere osvojili Singidunum, a zatim i Taurunum, definitivno pokorivši Skordiske. Rimski Singidunum i susedni Taurunum bili su u početku utvrđeni vojni logori na prirodnoj granici prema varvarskim plemenima.
Nalazeći se na važnom putu koji je spajao zapadne i istočne provincije carstva, Singidunum je tokom četiri veka rimske vladavine stalno napredovao tako da je u II veku dobio rang municipija, a u III veku bio je podignut na stepen kolonije. Formiranje, izgradnja i uloga rimskog Singidunuma proizišli su iz njegove uloge u okviru Dunavskog limesa, panonskog odbrambenog kordona Rimskog carstva, Civilno naselje se prema arheološkim nalazima prostiralo između današnjih ulica Gospodar Jovanove, Francuske, Obilićevog, Topličinog i Kosančićevog venca. Smatra se da je glavna podužna ulica koja je izlazila iz kastruma bila na približno današnjoj trasi Vasine ulicer a da je glavna poprečna ulica bila na približno današnjoj trasi ulice Kralja Petra I. Izvan naselja bile su nekropole od kojih su utvrđene dve veće, jedna na istočnoj strani naselja, a druga duž Kosovske ulice i Bulevara kralja Aleksandra. Na Donjem gradu Beogradske tvrđave ustanovljeno je zanatlijsko naselje - kanabe, a na više mesta ostaci rimskog vodovoda sa Mokroluškog izvorišta. Singidunum je krajem III veka dostigao svoj najviši uspon. Računa se da je tada imao do 20.000 stanovnika različitog etničkog sastava sa, sudeći po epigrafskim spomenicima, stanovnicima pretežno iz istočnih provincija carstva.
Polovinom V veka 441. godine, grad su zauzeli, opljačkali i porušili Huni tako da je za duže vreme ostao u ruševinama. Grad je prelazio pod vlast Gota, Gepida, Sarmata i Herula Za vreme Justinijana, u prvoj polovini VI veka, vršene su neke obnove grada u okviru utvrđivanja granica Vizantije. Pojavom Avara i Slovena od sredine VI veka, Singidunum i Taurunum spominju se u vestima o borbama sa Vizantincima i o međusobnim osvajanjima. U IX veku, kada je Taurunum bio pod vladavinom Franaka s promenjenim imenom Mallevila, Singidunum se pod Vizantijom spominje kao Alba Greca. Od tada su i prvi pomeni današanjih slovenskih imena Beograda i Zemuna. Tokom Dva veka, oko Beograda se vode borbe, pa grad potpada naizmenično pod vlast Bugara i Vizantinaca, a početkom XI veka pojavljuju se i Mađari kao nova vojnička sila koja je ceo vek ugrožavala i naizmenićno osvajala Beograd nad kojim je krajem XII veka definitivno prestala vlast Vizantije. Mađari su prilikom zauzimanja Beograda 1124. godine razorili grad do temelja, a od materijala gradskih zidina izgradili zemunsku tvrđavu, da bi Vizantinci posle trideset godina obnovili Beograd od ruševina zemunskog grada.